Đối với câu hỏi trên, Luật gia Vũ Linh Chi – thuộc Công ty Luật TNHH Sao Thủ Đô đưa ra quan điểm và trả lời như sau:

   Phiên toà xét xử cựu bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cùng 37 người trong vụ án liên quan đến kit xét nghiệm Việt Á đã diễn ra vào chiều 12/1, trong đó đáng chú ý nhất là bị cáo Nguyễn Thành Danh - cựu giám đốc CDC Bình Dương được miễn trách nhiệm hình sự.

   Tại phiên toà, Viện kiểm sát nhận thấy bị cáo Danh có nhân thân tốt, là công dân ưu tú, không hưởng lợi nên đề nghị miễn trách nhiệm hình sự. Sau khi nghị án, HĐXX cho biết đã áp dụng chính sách khoan hồng đặc biệt đối với bị cáo Nguyễn Thành Danh. Trong bối cảnh dịch bệnh, khi đến tuổi nghỉ hưu, bị cáo Danh đã ở lại cương vị công tác, sát cánh chống dịch. Bị cáo có hành vi sai phạm, nhận thức rõ hành động của mình có thể dẫn tới việc bị xử lý, song vẫn nhưng dám nghĩ dám làm, vì sức khoẻ đồng bào, không tư lợi cá nhân, nhiều lần kiên quyết từ chối nhận tiền của Công ty Việt Á, đồng thời nhiều lần cảnh tỉnh cấp dưới. Xem xét tất cả các yếu tố này, HĐXX quyết định cho bị cáo Danh được miễn trách nhiệm hình sự.

   Điều 29 BLHS 2015 quy định:

“Điều 29. Căn cứ miễn trách nhiệm hình sự

1. Người phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự khi có một trong những căn cứ sau đây:

a) Khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa;

b) Khi có quyết định đại xá.

2. Người phạm tội có thể được miễn trách nhiệm hình sự khi có một trong các căn cứ sau đây:

a) Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử do chuyển biến của tình hình mà người phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa;

b) Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử, người phạm tội mắc bệnh hiểm nghèo dẫn đến không còn khả năng gây nguy hiểm cho xã hội nữa;

c) Người phạm tội tự thú, khai rõ sự việc, góp phần có hiệu quả vào việc phát hiện và điều tra tội phạm, cố gắng hạn chế đến mức thấp nhất hậu quả của tội phạm và lập công lớn hoặc có cống hiến đặc biệt, được Nhà nước và xã hội thừa nhận.

3. Người thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng do vô ý gây thiệt hại về tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm hoặc tài sản của người khác và được người bị hại hoặc người đại diện của người bị hại tự nguyện hoà giải và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự.”

   Bản chất của miễn trách nhiệm hình sự là việc bị cáo có vi phạm pháp luật, hành vi cấu thành tội phạm nhưng do chính sách khoan hồng, do nguyên tắc phân loại tội phạm nên được miễn trách nhiệm hình sự. Bị cáo Nguyễn Thành Danh đã nhiều lần từ chối nhận tiền của Công ty Việt Á cho thấy bị cáo liêm khiết, hết lòng vì dân chứ không vụ lợi, có trách nhiệm đối với bản thân trong việc phòng chống tham nhũng. Do đó, xem xét một cách toàn diện về mục đích phạm tội, tính chất, mức độ hành vi mà bị cáo thực hiện, có thể thấy bị cáo Danh xứng đáng được miễn trách nhiệm hình sự. Đây cũng là một trường hợp đặc biệt có thể đưa lên thành án lệ để áp dụng đối với những vụ án có tính chất tương tự, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của công dân.

LG. Vũ Linh Chi