1. Quyền bào chữa của Luật sư

Quyền bào chữa là một trong những quyền quan trọng của công dân khi tham gia tố tụng và luôn được đề cập trong các đạo luật của mỗi quốc gia. Ở nước ta, nguyên tắc bảo đảm quyền bào chữa là nguyên tắc hiến định và được Hiến pháp năm 2013 quy định: Người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư, hoặc người khác bào chữa (khoản 4 Điều 31) và Quyền bào chữa của bị can, bị cáo, quyền bảo vệ lợi ích hợp pháp của đương sự được đảm bảo (Điều 103). Đây là nguyên tắc đặc thù trong tố tụng hình sự, được cụ thể hoá trong Bộ luật Tố tụng hình sự Việt Nam điều chỉnh việc tiến hành giải quyết vụ án hình sự trong các giai đoạn khác nhau của tố tụng hình sự. Để bảo đảm thực hiện quyền được bào chữa của công dân, luật sư và vai trò của luật sư bào chữa cho đương sự trong các vụ án hình sự là đặc biệt quan trọng và là phương thức chủ yếu nhất để thực thi quyền này.

2. Thời điểm Luật sư tham gia vụ án hình sự

Theo Điều 74 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, thời điểm luật sư bào chữa tham gia tố tụng là từ khi khởi tố bị can.

Trừ trường hợp bắt, tạm giữ người thì người bào chữa tham gia từ khi người bị bắt có mặt tại trụ sở của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra hoặc từ khi có quyết định tạm giữ.

Trong đó, khoản 2 Điều 109 Bộ luật Tố tụng hình sự quy định, bắt người gồm:

• Bắt người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp;

• Bắt người phạm tội quả tang;

• Bắt người đang bị truy nã;

• Bắt bị can, bị cáo để tạm giam;

• Bắt người bị yêu cầu dẫn độ

Ngoài ra, đối với trường hợp cần giữ bí mật điều tra đối với các tội xâm phạm an ninh quốc gia thì Viện trưởng Viện kiểm sát có thẩm quyền quyết định để người bào chữa tham gia tố tụng từ khi kết thúc điều tra.

Như vậy, luật sư có thể tham gia tố tụng sớm nhất ngay từ khi người bị bắt có mặt tại trụ sở cơ quan điều tra nếu được mời/lựa chọn bào chữa và được cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng tiếp nhận việc đăng ký bào chữa.

Trong giai đoạn này, người bào chữa sẽ do người bị buộc tội, người đại diện hoặc người thân thích của họ mời/lựa chọn. Công dân có quyền mời luật sư tham gia bào chữa cho mình trước khi có quyết định khởi tố bị can hoặc quyết định tạm giữ của cơ quan điều tra nhằm đảm bảo quyền lợi của mình.

Mặt khác, căn cứ theo Điều 76 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, trường hợp người bị buộc tội, người đại diện hoặc người thân thích của họ không mời Luật sư bào chữa thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải chỉ định Luật sư bào chữa cho họ nếu: (1) Bị can, bị cáo có tội mà Bộ luật hình sự quy định mức cao nhất của khung hình phạt là 20 năm tù, tù chung thân, tử hình; và/hoặc (2) Người bị buộc tội có nhược điểm về thể chất mà không thể tự bào chữa; người có nhược điểm về tâm thần hoặc là người dưới 18 tuổi.

Trên đây là những giải đáp của Luật gia Vũ Linh Chi – Công ty Luật TNHH Sao Thủ Đô về vấn đề thời điểm luật sư có thể tham gia bảo vệ quyền lợi cho khách hàng trong vụ án hình sự. Nếu bạn cần tư vấn về vấn đề khác có liên quan, vui lòng liên hệ số hotline